Decretalium Gregorii Papae IX Compilationis

Textus:

Corpus Iuris Canonici, Pars Secunda:
Decretalium Collectiones
Decretales Gregorii p. IX
ed. Emil Ludwig Richter und Aemilio Friedberg, Leipzig 1881

L i b e r I

Titulus I De summa Trinitate et Fide Catholica.
Titulus II De Constitutionibus.
Titulus III De rescriptis.
Titulus IV De consuetudine.
Titulus V De postulatione praelatorum.
Titulus VI De electione et electi potestate.
Titulus VII De translatione episcopi.
Titulus VIII De auctoritate et usu pallii.
Titulus IX De renunciatione.
Titulus X De supplenda negligentia praelatorum.
Titulus XI De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum.
Titulus XII De scrutinio in ordine faciendo.
Titulus XIII De ordinatis ab episcopo, qui renunciavit episcopatui.
Titulus XIV De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum.
Titulus XV De sacra unctione.
Titulus XVI De sacramentis non iterandis.
Titulus XVII De filiis presbyterorum ordinandis vel non.
Titulus XVIII De servis non ordinandis et eorum manumissione
. Titulus XIX De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non.
Titulus XX De corpore vitiatis ordinandis vel non.
Titulus XXI De bigamis non ordinandis.
Titulus XXII De clericis peregrinis.
Titulus XXIII De officio archidiaconi.
Titulus XXIV De officio archipresbyteri.
Titulus XXV De officio primicerii.
Titulus XXVI De officio sacristae.
Titulus XXVII De officio custodis.
Titulus XXVIII De officio vicarii.
Titulus XXIX De officio et potestate iudicis delegati.
Titulus XXX De officio legati.
Titulus XXXI De officio iudicis ordinarii.
Titulus XXXII De officio iudicis.
Titulus XXXIII De maioritate et obedientia.
Titulus XXXIV De treuga et pace.
Titulus XXXV De pactis.
Titulus XXXVI De transactionibus.
Titulus XXXVII De postulando.
Titulus XXXVIII De procuratoribus.
Titulus XXXIX De syndico.
Titulus XL De his, quae vi metusve causa fiunt.
Titulus XLI De in integrum restitutione.
Titulus XLII De alienatione iudicii mutandi causa facta.
Titulus XLIII De arbitris.

L i b e r I I

Titulus I De iudiciis.
Titulus II De foro competenti.
Titulus III De libelli oblatione.
Titulus IV De mutuis petitionibus.
Titulus V De litis contestatione.
Titulus VI Ut lite non contestata non procedatur ad testium receptionem vel ad sententiam diffinitivam.
Titulus VII De iuramento calumniae.
Titulus VIII De dilationibus.
Titulus IX De feriis.
Titulus X De ordine cognitionum.
Titulus XI De plus petitionibus.
Titulus XII De causa possessionis et proprietatis.
Titulus XIII De restitutione spoliatorum.
Titulus XIV De dolo et contumacia.
Titulus XV De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae.
Titulus XVI Ut lite pendente nihil innovetur.
Titulus XVII De sequestratione possessionum et fructuum.
Titulus XVIII De confessis.
Titulus XIX De probationibus.
Titulus XX De testibus et attestationibus.
Titulus XXI De testibus cogendis vel non.
Titulus XXII De fide instrumentorum.
Titulus XXIII De praesumptionibus.
Titulus XXIV De iureiurando.
Titulus XXV De exceptionibus.
Titulus XXVI De praescriptionibus.
Titulus XXVII De sententia et re iudicata.
Titulus XXVIII De appellationibus, recusationibus, et relationibus.
Titulus XXIX De clericis peregrinantibus.
Titulus XXX De confirmatione utili vel inutili.

L i b e r I I I

Titulus I De vita et honestate clericorum.
Titulus II De cohabitatione clericorum et mulierum.
Titulus III De clericis coniugatis.
Titulus IV De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda.
Titulus V De praebendis et dignitatibus.
Titulus VI De clerico aegrotante vel debilitato.
Titulus VII De institutionibus.
Titulus VIII De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis.
Titulus IX Ne sede vacante aliquid innovetur.
Titulus X De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli.
Titulus XI De his, quae fiunt a maiori parte capituli.
Titulus XII Ut ecclesiastica beneficia sine deminutione conferantur.
Titulus XIII De rebus ecclesiae alienandis vel non.
Titulus XIV De precariis.
Titulus XV De commodato.
Titulus XVI De deposito.
Titulus XVII De emptione et venditione.
Titulus XVIII De locato et conducto.
Titulus XIX De rerum permutatione.
Titulus XX De feudis.
Titulus XXI De pignoribus et aliis cautionibus.
Titulus XXII De fideiussoribus.
Titulus XXIII De solutionibus.
Titulus XXIV De donationibus.
Titulus XXV De peculio clericorum.
Titulus XXVI De testamentis et ultimis voluntatibus.
Titulus XXVII De successionibus ab intestato.
Titulus XXVIII De sepulturis.
Titulus XXIX De parochis, et alienis parochianis.
Titulus XXX De decimis, primitiis et oblationibus.
Titulus XXXI De regularibus et transeuntibus ad religionem.
Titulus XXXII De conversione coniugatorum.
Titulus XXXIII De conversione infidelium.
Titulus XXXIV De voto et voti redemptione.
Titulus XXXV De statu monachorum et canonicorum regularium.
Titulus XXXVI De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae.
Titulus XXXVII De capellis monachorum et aliorum religiosorum.
Titulus XXXVIII De iure patronatus.
Titulus XXXIX De censibus, exactionibus et procurationibus.
Titulus XL De consecratione ecclesiae vel altaris.
Titulus XLI De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis.
Titulus XLII De baptismo et eius effectu.
Titulus XLIII De presbytero non baptizato.
Titulus XLIV De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum.
Titulus XLV De reliquiis et veneratione sanctorum.
Titulus XLVI De observatione ieiuniorum.
Titulus XLVII De purificatione post partum.
Titulus XLVIII De ecclesiis aedificandis vel reparandis.
Titulus XLIX De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium.
Titulus L Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant.

L i b e r I V

Titulus I De sponsalibus et matrimoniis.
Titulus II De desponsatione impuberum.
Titulus III De clandestina desponsatione.
Titulus IV De sponsa duorum.
Titulus V De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus.
Titulus VI Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt.
Titulus VII De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium.
Titulus VIII De coniugio leprosorum.
Titulus IX De coniugio servorum.
Titulus X De natis ex libero ventre.
Titulus XI De cognatione spirituali.
Titulus XII De cognatione legali.
Titulus XIII De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae.
Titulus XIV De consanguinitate et affinitate.
Titulus XV De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi.
Titulus XVI De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae.
Titulus XVII Qui filii sint legitimi.
Titulus XVIII Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari.
Titulus XIX De divortiis.
Titulus XX De donationibus inter virum et uxorem, et de dote post divortium restituenda.
Titulus XXI De secundis nuptiis.

L i b e r V

Titulus I De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus.
Titulus II De calumniatoribus.
Titulus III De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur.
Titulus IV Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant.
Titulus V De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi.
Titulus VI De iudaeis, sarracenis, et eorum servis.
Titulus VII De haereticis.
Titulus VIII De schismaticis et ordinatis ab eis.
Titulus IX De apostatis et reiterantibus baptisma.
Titulus X De his, qui filios occiderunt.
Titulus XI De infantibus et languidis expositis.
Titulus XII De homicidio voluntario vel casuali. Titulus XIII De torneamentis.
Titulus XIV De clericis pugnantibus in duello. Titulus XV De sagittariis.
Titulus XVI De adulteriis et stupro.
Titulus XVII De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum.
Titulus XVIII De furtis.
Titulus XIX De usuris.
Titulus XX De crimine falsi.
Titulus XXI De sortilegiis.
Titulus XXII De collusione detegenda.
Titulus XXIII De delictis puerorum.
Titulus XXIV De clerico venatore.
Titulus XXV De clerico percussore.
Titulus XXVI De maledicis.
Titulus XXVII De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante.
Titulus XXVIII De clerico non ordinato ministrante.
Titulus XXIX De clerico per saltum promoto.
Titulus XXX De eo, qui furtive ordinem suscepit.
Titulus XXXI De excessibus praelatorum et subditorum.
Titulus XXXII De novi operis nunciatione.
Titulus XXXIII De privilegiis et excessibus privilegiatorum.
Titulus XXXIV De purgatione canonica.
Titulus XXXV De purgatione vulgari.
Titulus XXXVI De iniuriis et damno dato.
Titulus XXXVII De poenis.
Titulus XXXVIII De poenitentiis et remissionibus.
Titulus XXXIX De sententia excommunicationis.
Titulus XL De verborum significatione.
Titulus XLI De regulis iuris.

PROLEGOMENA

A. DECRETALES GREGORII IX.

I. DE INDOLE ET RATIONE DECRETALIUM COMPILATIONIS

1. Quis qua aetate confecerit.
2. Quemadmodum inscribatur liber, quomodo canones distributi sint.
3. Ex quibus fontibus Raymundus hauserit canones.
4. Quibus Canonum collectionibus Raymundus usus sit.

II. DE EDITIONIBUS DECRETALIUM GREGORII IX.

1. De editionibus XV, et XVI, saeculi et de editione Romana.
2. De Iusto Henningio Bohmer et Aemilio Ludovico Richter.
3. De mea editione.

B. LIBER VI^tus BONIFACII VIII.

I. DE INDOLE ET RATIONE LIBRI VI.

1. Qui qua aetate confecerint.
2. Quemadmodum inscribatur liber, quomodo canones distributi sint.
3. Ex quibus fontibus Compilatores hauserint canones.
4. Quibus canonum collectionibus usi sint.

II. DE EDITIONIBUS LIBRI VI.

1. De editionibus XV, saeculi, Romana, Bohmeriana, Richteriana.
2. De mea editione.

C. CLEMENTINAE

I. DE INDOLE ET RATIONE CLEMENTINARUM.

1. Quis qua aetate confecerit.
2. Quemadmodum inscribatur liber, quomodo canones distributi sint.
3. Ex quibus fontibus Clementinae haustae sint.

II. DE EDITIONIBUS CLEMENTINARUM.

1. De editionibus ante meam comparatis.
2. De mea editione.

D. DE EXTRAVAGANTIUM COLLECTIONIBUS.

1. Quomodo canones distributi sint.
2. Quorum paparum decretales in Extravagantibus inveniantur.
3. De editionibus Extravagantium.

Liber sextus decretalium   D. Bonifacii Papae VIII. ; Clementis Papae V. constitutiones ; Extravagantes tum viginti D. Ioannis Papae XXII. tum communes : haec omnia cum suis glossis suae integritati restituta, & ad exemplar Romanum diligenter recognita.

Part I, (in 2 volumes): Decretum Gratiani
Part II: Decretales d. Gregorii Papae IX

Part III:  Liber sextus Decretalium d. Bonifacii Papae VIII suae integritati restitutus:

• LIBER I - Titul. 1-22
• LIBER II - Titul. 1-15
• LIBER III - Titul. 1-24
• LIBER IV - Titul. 1-3
• LIBER V - Titul. 1-12

Clementis Papae V. Constitutiones

• LIBER I - Titul. 1-11
• LIBER II - Titul. 1-12
• LIBER III - Titul. 1-17
• LIBER IV - Titul. 1
• LIBER V - Titul. 1-11

Extravagantestum viginti d. Ioannis Papae XXII tum communes

Constitutiones XX - Titul. 1-14

Extravagantes Decretales, quae a Diversis Romanis Pontificibus post sextum emanaverunt.

• LIBER I - Titul. 1-9
• LIBER II - Titul. 1-3
• LIBER III - Titul. 1-13
• LIBER IV

• Titulus III: DE HAERETICIS
• Titulus IV: DE SCHISMATICIS

INDEX I.
Titulorum et Canonum Decretalium Emendatior.
Tabula Capitulorum Decretalium
Tabula Titulorum Libri Sexti Decretalium
Tabula Titulorum Clementinarum
Tabula Capitalorum Clementinarum
Tabula Titulorum Extravagantium Viginti Ioannes XXII.
Tabula Capitulorum Extravagantium Viginti Ioannes XXII.
Tabula titulorum Extravagantium Communium

INDEX II.
Conciliorum, Summorum Pontificum, SS. Patrum, Scriptorum, Quorum Canones in Decretalium Compilationibus Referuntur.
A. Concilia
B. Summi Pontifices
C. SS. Patres et Scriptores

Addenda et Corrigenda.

GREGORIUS PAPA XIII.

UNIVERSIS CHRISTIFIDELIBUS PRAESENTES LITERAS INSPECTURIS

SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM.

Emendationem decretorum locorumque a Gratiano collectorum (erat enim is liber mendis et testimoniorum deprauationibus plenissimus), a nonullis Romanis Pontificibus predecessoribus nostris optimo consilio susceptam, selectisque ad id negotium sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalibus, et aliis eruditissimis uiris adhibitis commissam, multis autem uariisque impedimentis hactenus retardatam, nunc tandem, uetustissimis codicibus ubique conquisitis, auctoribusque ipsis, quorum testimoniis usus erat Gratianus, perlectis, queque perperam posita erant suis locis restitutis, magna cum diligentia absolutam perfectam edi mandauimus. In quo magna ratio habita est operis ipsius dignitatis et publicae, eorum presertim, qui in hoc studio uersantur, utilitatis. Iubemus igitur, ut que emendata et reposita sunt, omnia quam diligentissime retineantur, ita ut nihil addatur, mutetur aut imminuatur.

Datum Romae apud sanctum Petrum sub annulo Piscatoris, die secunda Iunii, M. D. LXXXII. Pontificatus nostri anno undecimo. 

ANT. BUCCAPADULIUS.

GREGORIUS PAPA XIII.
AD FUTURUM REI MEMORIAM

Cum pro munere pastorali humeris nostris iniuncto id precipue nobis propositum habemus, ut omni studio diligentiaque omnes Christifideles his presertim tam grauibus calamitosisque temporibus in recta et catholica fide continere curemus, ac propterea id in primis nobis agendum et prouidendum sit, ut omnem omnibus aberrandi ab ea occasionem subtrahamus: dudum ob huius rei exsecutionem, adhibitis nonnullis ex fratribus nostris sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalibus, adiuncto etiam aliquorum doctrina et pietate insignium uirorum studio, Decretum Gratiani nuncupatum absque glossis, necnon idem Gratiani Decretum cum Decretalibus Gregorii Papae IX. predecessoris nostri. Sexto. Clementinis et Extrauagantibus. non modo cum ueteribus glossarum auctoribus, (quibus cum uiri pii et catholici fuerint, ignoscendum uidetur, si quid uel ob errorum in illis, uel quia nondum pleraque a sacris conciliis diffinita fuerant, liberius locuti sunt), uerum etiam cum his, que ab impiis scriptoribus tam extra in marginibus, quam etiam intra aspersa fuerant catholicae ueritati contraria, reuidendi, corrigendi et expurgandi curam demandauimus. Cum autem ipsum Decretum absque glossis a prefatis a nobis deputatis iam totum emendatum et correctum ac nonnullis annotationibus illustratum exsistat, ipsiusque maior pars a dilecto filio Paulo Constabili, tunc sacri nostri Palatii Apostolici Magistro, una cum dictis Decretabilis felicis recordationis Gregorii IX. predecessoris nostri iam impressis, recognita et approbata sit, reliquum uero eiusdem Decreti una cum annotationibus predictis tam absque glossis, quam ipsum totum cum glossis, Sextumque et Clementinas simul et Extrauagantes a dilecto filio Sixto Fabri, eiusdem Palatii nostri Apostolici Magistro, recognoscenda omnia et approbanda in officina populi Romani, que ad hoc potissimum, ut libri sacri in ea fideliter et incorrupte imprimantur, erecta fuit, imprimi et impressa diuulgari iusserimus, ac ut ad maiorem Christifidelium ubique tam intra quam extra Italiam, citra et ultra Montes commorantium commoditatem hoc Iuris Canonici Corpus fideliter et incorrupte iuxta exemplar hic Romae impressum a catholicis typographis, a Romano populo, siue ab eo deputatis uel pro tempore deputandis electis, imprimi possit: 

Nos opportune prouidere uolentes, ut hoc Ius Canonicum sic expurgatum ad omnes ubique Christifideles sartum tectum perueniat, ac ne cuiquam liceat eidem operi quicquam addere, uel immutare, aut inuertere, nullaue interpretamenta adiungere, sed prout in hac nostra Urbe Roma nunc impressum fuit, semper et perpetuo integrum et incorruptum conseruetur: Motu proprio et ex certa nostra scientia, ac de Apostolicae potestatis plenitudine omnibus et singulis in nostro et sanctae Romano Ecclesiae dominio nobis et eidem Romanae Ecclesiae mediate uel immediate subiecto commorantibus, uel ad illud quouis pretextu aduenientibus, ac etiam extra dictum dominium ubilibet exsistentibus typographis et librorum impressoribus ac bibliopolis, et quibuscunque aliis personis utruisque sexus, cuiuscunque dignitatis, status, gradus, ordinis uel conditionis exsistant, in uirtute sanctae obedientiae ac sub excommunicationis maioris latae sententiae, et quoad nunc et pro tempore in dicto nostro et Romano Ecclesiae dominio mediate uel immediate subiecto commorantes, etiam ultra premissa sub amissionum librorum, ac mille ducatorum auri de Camera, pro una uidelicet officio Inquisitionis hereticae prauitatis, et pro alia accusatori, et pro reliqua tertiis partibus iudici exsecutori irremissibiliter applicandorum, aliisque arbitrii nostri penis eo ipso si et quoties contrafactum fuerit, et per quemlibet contravenientem incurrendis, Apostolica auctoritate tenore presentium inhibemus et interdicimus, ne ipsius Gratiani Decretum cum annotationibus, et idem cum glossis, Decretalibus Gregorii IX. predecessoris nostri, Sexto, Clementis et Extrauagantibus, ut prefertur, de cetero per decennium a data presentium sub quouis titulo alibi quam in Urbe nostra et in eadem officina impressoria dicti populi Romani, et iis, quibus ab eodem populo Romano et ab eo ad hoc pro ipso populo deputatis, tam in Italia quam extra Italiam ubilibet cuicunque et quibuscunque ipsi populo Romano seu eius pro eo deputatis pro tempore uidebitur et placebit, ac pro tempore eidem populo et eius deputatis uisum fuerit, significata priusnobis et approbata persona, concedere, illamque sic concessam, prout et quando sibi placuerit, reuocare libere et licite ualeant, indulgemus, impressum et impremendum tenere, uendere, dare, donare, uel alias quomodolibet habere uel transferre; neque etiam ipsi absque expressa etiam in scriptis licentia eiusdem populi Romani et ab eo deputatorum dictum Gratiani Decretum cum ipsis annotationibus, et idem cum glossis, Gregorii IX. predecessoris nostri Decretalibus, Sexto, Clementinis et Extrauangantibus, ut dictum est, imprimere, nec per dictum decennium ab eis uel aliis, preterquam a dicto populo Romano et ab eo deputatis, uel de eorum licentia, ut prefertur, impressum et imprimendum alias habere seu uel tenere, aut etiam uendere uel donare, seu imprimi, teneri, uendi, donari, aut alias transferri facere per se uel alium seu alios, publice uel occulte, directe seu indirecte quouis quesito colore uel ingenio audeant seu presumant: ita quod etiam nulli omnino hominum tam in Urbe et tota Italia, quam extra ubiuis terrarum, regnorum, regionum, et prouinciarum totius orbis liceat huiusmodi libris dicti Iuris Canonici sic, ut prefertur, de mandato nostro recognitis, correctis et expurgatis quicquam addere, detrahere uel immutare aut inuertere, nullaue interpretamenta adiungere, sed prout opus huiusmodi nunc Romane impressum fuit, semper et perpetuo integrum et incorruptum conseruetur, statuimus, sancimus et ordinamus: mandates uniuersis et singulis uenerabilibus fratribus Patriarchis, Archiepiscopis et Episcopis ceterisque locorum Ordinariis et eorum Vicariis in spiritualibus et temporalibus, et in statu temporali sanctae Romanae Ecclesiae etiam Legatis, Vice-legatis Sedis Apostolicae, ac ipsius status Gubernatoribus, Potestatibus et Locumtenentibus, ut quoties pro parte dicti populi Romani et ab eo deputatorum, seu licentiam et facultatem ab ipsis, ut prefertur, pro tempore habentium, fuerint requisiti, uel eorum aliquis fuerit requisitus, eisdem populo et deputatis, ac ab ipsis licentiam et facultatem habentibus efficacis defensionis presidio assistentes, premissa ad omnem populi Romani et ab eo deputatorum predictorum licentiam seu facultatem habentibus requisitionem contra inobedientes et rebelles, etiam per censuras ecclesiasticas, etiam sepius aggrauandas et per alia iuris remedia auctoritate Apostolica exsequantur, inuocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis. 

Et insuper quia difficile admodum esset praesentes literas ad quelibet loca deferri: Volumus et eadem Apostolica auctoritate decernimus, illarum transumptis et exemplis manu Notarii publici subscriptis, et sigillo curiae uel personae in dignitate ecclesiastica contitutae munitis, et etiam in ipsis operibus impressis plenariam et eandem prorsus fidem ubique tam in iudicio quam extra iudicium haberi, que presentibus haberetur: non obstantibus constitutionibus et ordinationibus Apostolicis, ac quorumcunque locorum, gymnasiorum et universitatem, etiam studiorum generalium iuramento, confirmatione Apostolica uel quauis firmitate alia roboratis statutis et consuetudinibus, privilegiis quoque indultis, et literis Apostolicis etiam illis, et illorum, ac quibusuis aliis personis, sub quibuscunque tenoribus et formis, etiam motu, scientia et potestatis plenitudine similibus, ac alias in contrarium quomodolibet concessis et approbatis, ac in posterum concedendis et approandis. Quibus omnibus, etiam si de illis specialis mentio habenda esset, eorum tenores presentibus pro expressis habentes, illis alias in suo robore permansuris, hac uice duntaxat specialiter et expresse derogamus, contrariis quibuscumque. Aut si aliquibus communiter uel diuisim ab eadem sit sede indultum, quod interdici, suspendi uel excommunicari non possint per literas Apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem.

Datum Romae apud S. Petrum sub annulo Piscatoris, die I. Iulii, M. D. LXXX. Pontificatus nostri anno nono. 

CAE GLORIERIUS.